De onderwijstrilogie

Kim Castenmiller voltooide deze week haar trilogie over de toekomst van het onderwijs. Aangezien ik geïnterviewd was voor deze trilogie in 2019 (vlak na het verdedigen van mijn proefschrift) kreeg ik de drie exemplaren bezorgd en heb ik de komende weken iets te lezen. Ik was net weer bezig met het herlezen van: Hoe word ik gelukkig van Guus Kuijer (ook een must-read voor elke docent), maar dat rond ik dit weekend weer af. Leve de rugstreeppad!

Hieronder is het interview te lezen dat ik indertijd gaf:

Martin Haring is, zoals hij zelf zegt, een ‘oude rot’ in het vak. Al 37 jaar in het onderwijs waarvan 19 jaar in het hoger beroepsonderwijs. Hij wordt zestig dit jaar [2019] en rondde vorig jaar zijn PhD business studies af, waarin hij focuste op versterken van sociale netwerken van studenten. Voor ons boek Geef je organisatie toekomst spraken we acht jaar geleden met Martin en Pieter Spinder bij de Hogeschool van Amsterdam. Destijds liepen ze voorop door hun minor op een radicaal andere manier vorm te geven. Geen kennis overdragen maar toepassen. “We waren een eilandje binnen de Hogeschool. Honderdvijftig studenten elk jaar. Dat is overzichtelijk. Het punt van grote gemeenschappen is dat de persoonlijke aandacht erbij inschiet. Terwijl dit zo belangrijk is. Studenten moeten zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelen. Dat lukte ons wel. Studenten gaven positieve feedback. Ze maakten een persoonlijke ontwikkeling door. Beroepsonderwijs moet ook bijdragen aan de professionele opvoeding. Hoe gedraag je je in het bedrijfsleven? Hoe ga je om met je eigen verantwoordelijkheden? Na tien jaar vond ik het tijd om het stokje over te dragen. Ik heb het geluk gehad dat ik een goede opvolger heb kunnen vinden die de ingezette lijn heeft doorgezet. Meestal veert het systeem terug als de vernieuwer vertrokken is.”

Consumptief
Het Engelse ondernemerschapsonderwijs is voor Martin een inspiratiebron. “Zij zijn veel systematischer bezig met welke skills nodig zijn om ondernemersgedrag te bevorderen. Ze hebben leerpractices opgezet en hebben veel meer doorlopende leerlijnen. De verschillende vormen van onderwijs zijn meer op elkaar afgestemd. Bij ons is het moeilijk om studenten uit de consumptieve houding te krijgen. Op de middelbare school worden ze nog zo opgevoed dat ze stof leren, vervolgens reproduceren en er een proefwerk over maken. Op het hbo willen we ze laten leren vanuit intrinsieke motivatie. Dat botst dan.”

Vijfentwintig jaar geleden lag het kennisniveau van de student hoger. Door de komst van het internet is er heel veel veranderd. Je hoeft minder uit je hoofd te leren.

Voor studenten vanuit het mbo is de aansluiting niet heel veel beter. “De mbo-student moet echt nog wat doen aan leesvaardigheid. Ik waarschuw ze op voorlichtingsdagen. Ze zijn niet meer gewend om grotere teksten te lezen en begrijpen. Vijfentwintig jaar geleden lag het kennisniveau van de student hoger. Door de komst van het internet is er heel veel veranderd. Je hoeft minder uit je hoofd te leren. De parate kennis is verplaatst van het hoofd het internet.”

Verhalenvertellers
Niet alleen de vooropleiding vraagt om aanpassing. Ook de hbo-docent zélf. “Ik kom van de generatie verhalenvertellers. We zijn opgevoed met het houden van monologen om zo kennis over te dragen. Maar we moeten het onderwijs omvormen naar workshops en studenten begeleiden. Korte instructies met opdrachten om te gaan uitwerken. Toepassen, daar gaat het om. Dat vraagt coaching en workshop skills. Die moet je wel beheersen. De vertaling naar de praktijk gaat heel traag. Dat komt door de massa. Ieder jaar weer komen er duizend studenten in het eerste leerjaar, waarvan je weet dat vijftig procent weer afvalt. Dan blijven we toch maar op de routine varen.”


Vijftig tot zestig procent valt dus uit het eerste jaar. “Commerciële economie blijkt dan toch niet de goede richting te zijn. We mogen geen voorselectie doen. Dus het eerste jaar ís de selectie. De overgang van middelbaar naar beroepsonderwijs is ook groot. Je moet zelf gaan plannen, krijgt verkering, ruzie met je ouders en op jezelf gaan wonen. Het is dé stap naar volwassenheid. Moeten we daar als school meer in gaan betekenen? Tja, waar houdt de taak van de school op. Docenten ervaren nu al een grote belasting. Er is veel regelgeving ingeslopen om de kwaliteit te borgen door de Inholland-affaire. Er zijn allemaal modelletjes die je moet invullen, rubrics afwerken. De jonge collega’s nemen het systeem nog erg serieus en daar gaat dan veel tijd in zitten.”

Macht teruggeven
Hoe zit het met de vernieuwing dan? “De vernieuwingsdrang is er wel degelijk. Maar het zit bij een aantal trekkers. Het risico dat ze overspannen en teleurgesteld het speelveld verlaten is groot. Het is moeilijk om de massa mee te krijgen. De grootschaligheid drukt op de creativiteit en de ontwikkeling. Je zit in een systeem en zodra je ervan gaat afwijken moet je allerlei administratieve handelingen verrichten. De kwaliteitszorg is doorgeslagen. De angst dat je niet goed controleerbare leeropbrengsten krijgt. Ik zie op menig hbo wel leuke goede experimenten. Maar het is allemaal kleinschalig en in de marge. Het lukt ons nog niet om het systeem te kantelen. Den Haag moet meer macht teruggeven aan de docent. Vertrouwen op het oordeel van de professional.”

Stavenisse

Afgereisd naar Zeeland, een goede vriendin van ons opende een café aldaar in de jachthaven: het zeevarken.

Het was een lange reis, maar erg leuk om te zien waar ze een nieuw avontuur begint! Ik kan het erg waarderen als mensen weer een nieuwe uitdaging aangaan. Om haar werk nog beter uit te voeren is ze een crowdfunding campagne gestart, wellicht vind je het leuk haar te steunen.

Jachthaven Stavenisse

Case TheNextWeb

Kwam vandaag tijdens het wandelen Julie Donders tegen. Vijf jaar geleden interviewde ik haar voor een case die ik geschreven had over the Next Web (TNW). In deze case sta ik stil bij de ontstaansgeschiedenis van TNW en de ontwikkeling van TNW tot een toonaangevend Techblog. De case eindigt bij de overname van TNW door the financial times. Om de case te verlevendigen interviewde ik een aantal medewerkers van TNW en legde deze interviews vast op video. De case kun je hier downloaden:

We maakten ter ondersteuning van deze case de volgende video:

Cum laude

Deze week werden er weer de nodige diploma’s uitgereikt aan de studenten van de afdeling commerciële economie van de hva. Voor mij zat er deze keer wel een heel bijzondere student bij. Ik heb in mijn carrière studenten begeleid bij het starten van hun eigen onderneming en bij het overnemen van het bedrijf van hun ouders, maar nog nooit had ik een student begeleid die het plan van zijn overleden vader ging uitvoeren. Deze student studeerde af met lof. Hij had tijdens zijn studie gemiddeld meer dan een 8 gescoord en zijn afstuderen met een 9 afgerond. Ik gebruikte de woorden van Bram Vermeulen: “Je bent pas dood als je vergeten bent” in mijn speech om de student te bedanken voor zijn speciale prestatie.

Rhagenie, Kiddo C, Keanu & Kyano en het filmtheater

Deze week aanwezig geweest bij verschillende evenementen en twee films gezien. Kiddo C was zijn nieuwe album aan het promoten op het Bijlmerplein. Het Pop-up podium was the place to be en naast zijn nieuwe album liet hij ook nog een clip zien die hij samen met Def Rhymz gemaakt had. Al zijn laatste nummers zijn erg persoonlijk en brengen de verbinding met zijn familie in beeld. Hij stelt zich kwetsbaar op en weet me te raken. Echt een fijne gast!

Daarnaast was ik dinsdag bij de presentatie van het kookboek van Rhagenie Bhawanie (een van mijn ex-studenten). Zij geeft recepten voor de Surinaams-Hindoestaanse keuken en haar boek heet: Madam Jeanette Tijdens de boek presentatie kon je heerlijke barra’s eten en na afloop at ik bij de Surinamer in de Warmoesstraat (Kam-Yin)een heerlijke roti.

Vrijdag presenteerde twee studenten van mij hun kleding collectie: Make peace, not war, bij Trust in de reguliersbreestraat. De afgelopen 20 weken hadden ze keihard gewerkt en deze presentatie was de slagroom op de taart.

Anita en ik zagen in deze regenachtige week ook nog twee films. Skunk en Treasure. Skunk kijkt terug op het leven van een jongen die verwaarloosd door zijn ouders in een opvanghuis terecht komt en in Treasure zien we Stephen Fry schitteren als Poolse Jood, die samen met zijn dochter teruggaat naar Auschwitz.

Gunnar en Annette

In 2014 ontmoette ik Gunnar Spellmeyer in Berlijn tijdens de entrepreneurship summit. Er was meteen een klik en in de loop der jaren werkten we samen aan diverse projecten op het gebied van ondernemerschap. Deze week was Gunnar in Amsterdam met zijn vrouw Annette om met mij van gedachten te wisselen over een ondernemerschapsproject in Indonesië. Als alles goed gaat zit ik volgend jaar samen met hem in Yogyakarta om met studenten aan innovatieve ideeën te werken. Het zou leuk zijn als Anita ook mee zou kunnen komen, afijn dat is toekomst muziek. Eerst moet de Erasmus + aanvraag ingediend worden en goedgekeurd. In ieder geval een mooi perspectief!

Podcast 16 Isabelle de Groot

Vandaag was ik op bezoek bij Isabelle de Groot in Den Bosch. Isabelle deed in 2015 de minor ondernemerschap en richtte daar haar bedrijf Oesterwijf op. In 2017 studeerde ze af in haar eigen onderneming en verscheen ze in verwachting van haar eerste dochter op het examen. Ze doopte haar bedrijf om tot Spijsgirls, maar begin 2020 was ze vooral aan het plannen en de administratie aan het doen. Ze besloot haar bedrijf te verkopen en in de voetsporen van haar vader en grootvader te treden door een opleiding fotografie te starten. Afgelopen maand werd haar eerste fotoreportage gepubliceerd in de zaterdag bijlage van de Volkskrant. Het onderwerp: de opvang van vluchtelingen uit Ukraine. Site Isabelle: https://idgfotografie.nl/

Ik interviewde haar over haar schoolcarrière en haar kijk op het onderwijs en de opvoeding van haar kinderen.

Podcast met Noëlle vd Bergh eigenaar van de Melkfabriek

Afgelopen dinsdag 21 maart zat ik bij Noëlle aan de eettafel om te praten over haar onderneming en terug te blikken op de ontwikkeling van het bedrijf door de jaren heen. In september 2006 startte Noëlle vanuit haar studie pedagogiek bij de minor ondernemerschap, waar ik destijds de coordinator was. Zij ontwikkelde haar plannen voor een kinderdagverblijf, studeerde af op het ondernemingsplan voor dit bedrijf, deed ervaring op als werknemer in de branche, zocht ondertussen naar een geschikt pand voor haar eigen bedrijf en startte in 2010 haar kinderdagverblijf: de melkfabriek. Intussen zijn we 13 jaar verder en is Noëlle bezig met de verbouwing van haar 7e kinderdagverblijf en heeft ze zo’n 200 vrouw personeel.

Grensoverschrijdend gedrag

Deze week werd het rechtbank verslag van een zaak tussen de HvA en een collega van mij openbaar gemaakt (zie bijlage). De persoon in kwestie is in maart 2022 op non-actief gesteld en krijgt nu (een jaar later) de kous op zijn kop. Indertijd (2015) is deze persoon door mij aangenomen bij de minor ondernemerschap. Daarvoor werkte hij al als freelancer voor de minor. Tijdens de minor raakten we bevriend en we zien elkaar nog regelmatig. Hij zorgde voor een creatieve impuls bij de minor. Sinds 2016 werk ik niet meer bij de minor, maar voel me wel erg betrokken bij het wel en wee van mijn collega’s.

Het heeft een jaar geduurd om deze zaak te behandelen en in dat jaar had geheimhouding een hoge prioriteit. Op het lekken van informatie stond een hoge boete. Dit maakte het lastig om een oordeel te vellen over de situatie. Door het rechtbank verslag ligt nu ineens alles op tafel en is voor insiders makkelijk te herleiden naar personen die een rol gespeeld hebben in dit proces. Ik vind dit een vreemde gang van zaken, maar het maakt wel het een en ander duidelijk.

De zaak is mede gaan rollen n.a.v. de BOOS gesprekken en het metoo gebeuren. Grensoverschrijdend gedrag staat centraal. Als je het verslag leest zullen er meerdere zaken zijn waar je wellicht je schouders over ophaalt, maar het verhaal over de seksuele relatie met de student spreekt denk ik het meest tot de verbeelding en weegt denk ik het zwaarst in de afwegingen van de rechter en de HvA functionarissen die betrokken waren bij dit proces.

Ik snap heel goed dat onder de in het rechtbank verslag geschilderde omstandigheden de rechter tot de uitspraak gekomen is dat er sprake is van een verstoorde arbeidsrelatie en de betreffende docent de hva moet verlaten. Ik weet hoeveel pijn hem dit gedaan heeft en doet. De rechter geeft in zijn verslag echter aan dat het de docent met betrekking tot de seksuele relatie met de student te verwijten is dat er niet sprake is geweest van een gelijkwaardige relatie en het feit dat hij in de periode van 2017-2022 nooit openheid van zaken hierover heeft gegeven.

Vooral dit laatste is denk ik cruciaal in deze zaak. Ook ik wist niets van dit voorval totdat de docent in 2022 op non-actief werd gesteld. Ik denk dat hij zichzelf had kunnen rehabiliteren als hij openheid van zaken had gegeven in een eerder stadium. Nu moet hij op de blaren zitten. Een harde en dure les.

Deze zaak zet wel weer aan tot denken over de situatie tussen docent en student waar ik bijna dagelijks mee te maken heb. Ik kom graag dichtbij en stel me kwetsbaar op tegen studenten. Ik wil dit in de toekomst ook blijven doen, aangezien ik denk dat het maken van openingen naar elkaar toe het beste help om dingen tot stand te brengen die leiden tot leerzame situaties. Dat een zekere distantie daarbij geen overbodige luxe is blijkt maar weer uit deze zaak. Wat me vooral uit deze zaak bijblijft is dat een misstap gemaakt kan worden, maar dat het verbergen van deze misstap en het verdoezelen van de stand van zaken uiteindelijk kan leiden tot omstandigheden waarbij veel mensen ellende kunnen ondervinden en geraakt worden en uiteindelijk ook veel publieke gelden verloren gaan die voor betere zaken ingezet hadden kunnen worden. Dit te voorkomen lijkt mij altijd de beste remedie.

Karaoke zingen op Texel met een student gedurende de minor ondernemerschap